اجزای پرسشنامه
پرسشنامه چیست؟
پرسشنامه یکی از ابزار پژوهش بوده که از مجموعه‌ای از سؤالات تشکیل شده‌است و هدف جمع‌آوری اطلاعات از پاسخ دهندگان را دنبال می‌کند. ویکی پدیا
انواع پرسشنامه
از لحاظ ماهیت: پرسشنامه باز، پرسشنامه بسته
از لحاظ اجرا: پرسشنامه به طریق رو در رو، پرسشنامه تلفنی، پرسشنامه پستی، پرسشنامه رایانه ای، پرسشنامه پست الکترونیکی، پرسشنامه آنلاین (پرسشنامه اینترنتی) که بر اساس صفحات وب طراحی می شوند.
از لحاظ محتوای سنجش شده: پرسشنامه آگاهی سنجی، پرسشنامه نگرش سنجی، پرسشنامه عملکرد سنجی
اجزای تشکیل دهنده پرسشنامه
مقدمه پرسشنامه
در ابتدای پرسشنامه یا به صورت مجزا لازم است توضیحاتی برای آماده کردن پاسخ‌دهنده جهت تکمیل پرسشنامه با توجه به درنظر گرفتن موضوعات زیر به پاسخگو داده شود:
- پژوهشی را که انجام می دهید را به پاسخگو معرفی کند. و هدف کلی تحقیق خود را بیان کرده و پاسخ‌دهنده را با تحقیق آشنا کند.
- به نقش پرسشنامه در فراهم آوردن داده‌های مورد نیاز پژوهشگر اشاره می‌شود و سعی شود تا پاسخ‌دهنده نسبت به همکاری در تکمیل پرسشنامه برانگیخته شود. برای این منظور باید بر باارزش بودن داده‌های حاصل از پرسشنامه تأکید شود و پاسخ‌دهنده نسبت به ضرورت و اهمیت تحقیق آگاه گردد تا با دقت بیشتری پاسخ سوال‌ها را عرضه کند.
- به پاسخگو اطمینان داده شود که اطلاعات مندرج در پرسشنامه، محرمانه باقی خواهد ماند و عملاً هم باید این کار انجام شود.
- به پاسخگو اطمینان داده شود که پرسشگری در رابطه با کار تحقیق علمی مفید برای جامعه است و هیچ‌گونه اثر زیان‌آور حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و مالی برای او نخواهد داشت.
- در پایان مقدمه از او خواهش نماید تا نسبت به تکمیل پرسشنامه و اعاده آن اقدام کند و از کلمات تحکم‌آمیز پرهیز کند.
نمونه متن مقدمه پرسشنامه
(دوست عزیز/همشهری محترم/ مشتری گرامی/همکار محترم) ، سلام
پرسشنامه اي كه در اختيار داريد به منظور انجام (پايان نامه در مقطع كارشناسي ارشد/تحقیق درباره کیفیت محصول…/سنجش رضایت شما از محصول…/تحقیقی با موضوع …. به درخواست سازمان ….) تدوين شده است . خواهشمند است با اختصاص دقايقي از وقت خود ، ما را در انجام اين پزوهش ياري نمایید. پيشاپيش از وقتي كه صرف مي كنيد ، نهايت تشكر را داريم . لازم به ذكر است كه شما كاملاً به طور تصادفي انتخاب شده ايد و مشخصات شما در اين پرسشنامه ذکرنخواهد شد .
(با تشکر از همکاری شما/با آرزوي خريدي لذتبخش و به ياد ماندني/ …)
اطلاعات دموگرافیگ
دموگرافیک یا جمعیت شناختی بخشی از پرسشنامه است که اطلاعات کلی مربوط به افراد جمع آوری می شود و یکی از روش های مهم در شناخت پاسخ دهندگان به پرسشنامه می شود. سوالاتی که در اطلاعات دموگرافیک پرسیده می شود از قبیل سن، جنسیت، میزان تحصیلات، رده شغلی، رشته تحصیلی، میزان درآمد، محل زندگی و … می باشد.
متن پرسشنامه
پرسشها به سه شكل بسته، باز و نيمه بسته ميباشد. پرسش بسته با گزينه هاي تحميلي پرسشي است كه در پاسخ به آن چند گزينه ارائه شده و پاسخگو بايد يك يا چند گزينه را انتخاب كند. پرسش باز، پرسشي است كه پاسخگو با اختيار كامل به پرسشها پاسخ ميدهد و پرسش نيمه بسته تركيبي از دو پرسش است در اين پرسش به پاسخگو گزينه هايي ارائه ميشود و در ضمن به اختيار داده ميشود پاسخ مد نظر خود را اعمال كند.
پرسش باز: مثال، مهمترين مشكل فعاليتهاي جمعي در ميان شما چيست؟
مزايای پرسش باز:
1. ابزار بهتر براي كسب اطلاعات درمورد موضوعات خاص
2. فراهم نمودن درك و بينش وسيع تر
3. ممكن ساختن پاسخگويي به پاسخ دهندگان براساس الگوها خود و بدون تحت تاثير قرار گرفتن از گزينه ها پيشنهادي
4. امكان ابراز احساسات به مشاركت كنندگان
5. ممكن ساختن آشنايي كامل مديران با ديدگاهاي كاركنان
معايب پرسش باز:
1. هزينه آنها زياد است
2. صرف زمان و انرژي زياد
3. عدم توانايي در اندازه گيري شدن و قوت
4. تفاوت در توانايي افراد
5. بيان اطلاعات نامربوط زياد
پرسش نيمه بسته: مثال، اوقات فراغت خود را در آخر هفته چگونه سپري ميكنيد؟
تماشاي تلويزيون ديد و بازديد مطالعه ساير موارد؟ …………
پرسشهاي بسته: پرسشهاي بسته كه بخش زيادي از پرسشنامه را پر مي كند داراي اشكال مختلفي مي باشد
حالت بلي و خير مثال : آيا از شغل خود راضي هستيد؟ بله خير
حالت چند جوابي مثال:كدام نوع از ورزش هاي ذيل را نسبت به بقيه ترجيح مي دهيد؟ فوتبال واليبال شنا تنيس
حالت مقياس چند درجه اي مثال: حقوق و مزايا مهمترين عامل در انگيزه شغلي است. كاملا موافق موافق بي طرف مخالف كاملا”مخالف
حالت تعيين اوليت مثال : مشكلات شغلي خود را به ترتيب اهميت با قرار دادن اعداد 3.2.1….مشخص كنيد:
فضاي اداري مديريت حقوق و مزايا فقدان عزت و احترام كافي ضوابط غيرشفاف امكانات رفاهي
مزاياي پرسش بسته:
سرعت بیشتر در پاسخگویی
محدود کردن پاسخ ها
سهولت در تحلیل
معايب پرسش بسته:
اجبار افراد به انتخاب پاسخ مشخص شده
ممکن هست گزینه ها نشان دهنده افکار پاسخ دهنده نباشد.
تشکر نهایی
در این قسمت از پاسخ دهنده بابت وقتی که گذاشته و پرسشنامه را تکمیل کرده تشکر می کنیم. همچنین اگر در آینده پرسشنامه ی دیگری داریم بهتر است قسمت تشکر را طوری طراحی کنیم که پاسخ دهنده آمادگی پر کردن آن پرسشنامه ها را داشته باشد.