پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه چیست و چه کاربردی دارد؟

پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه یکی از ابزارهای مدرن برای سنجش عملکرد کارکنان یک مجموعه می باشد. نحوه عملکرد این ابزار به این شکل است  که سنجش را بر اساس بازخوردهایی که از مخاطبان می گیرد انجام می دهد.‌ اگر در یک سازمان به صورت مرتب ارزیابی عملکرد انجام شود در نتیجه کارمندان خوب و ضعیف از هم تشخیص داده می شود.

آشنایی با پرسشنامه ارزیابی 360 درجه

تا چه اندازه با پرسشنامه ارزیابی 360 درجه آشنا هستید؟ هر ساله در مجموعه های بزرگ عملکرد کارکنان مورد ارزیابی قرار می گیرد. این تکنیک موثر در بیشتر سازمان های موفق در سراسر دنیا انجام می شود. در گذشته ابزارهای آنچنانی برای سنجش وجود نداشت. لذا تشخیص عملکرد ضعیف و قوی کارمندان یک سازمان از هم بسیار سخت و تاحدودی ناممکن بود. همین مسئله باعث می شد تا عملکردها نادیده گرفته شوند که این خود در بلند مدت آسیب زیادی به سازمان وارد می کرد.

ابزارهای مدرن مانند پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه امروزه در بیشتر شرکت های بزرگ آمریکایی مورد استفاده قرار می گیرد تا کارکنان را ارزیابی کنند به طوری که از هر سه شرکت در آمریکا یک شرکت از این پرسشنامه استفاده می کند و حدود ۳۴ درصد شرکت های انگلیسی هم از این روش استفاده می کنند.

اگر مدیر یک سازمان یا صاحب یک کسب و کار بزرگ هستید حتما با معیارهای مختلفی کارکنان خود را ارزیابی کرده اید؟ آیا این ارزیابی هدفمند بوده و شما توانسته اید به نتیجه دلخواه برسید؟ آیا قصد ارزیابی کارکنان خود با این پرسشنامه را دارید؟

با تمام این تفاصیل وقتی صحبت از ارزیابی ۳۶۰ درجه یا MSF می شود به معنی ارزیابی عملکرد اعضای یک مجموعه از نقطه نظرهای مختلف است. لازم نیست در این ارزیابی از افراد خارج از سازمان استفاده شود و هر کارمندی توسط سایر کارمندان و مدیران و هم تیمی های خود مورد ارزیابی قرار می گیرد.

پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه چیست؟

پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه یکی از ابزارهای مدرن برای سنجش عملکرد کارکنان یک مجموعه می باشد. نحوه عملکرد این ابزار به این شکل است  که سنجش را بر اساس بازخوردهایی که از مخاطبان می گیرد انجام می دهد.‌ اگر در یک سازمان به صورت مرتب ارزیابی عملکرد انجام شود در نتیجه کارمندان خوب و ضعیف از هم تشخیص داده می شود و برای افرادی که در محیط کار همواره تلاش کرده اند تا مشتری مداری را در اولویت کار خود قرار دهند و عملکرد خود را روز به روز افزایش داده اند قطعا مورد تشویق قرار می گیرند و کارکنانی که عملکرد ضعیفی داشته اند مورد اصلاح رفتاری قرار می گیرند تا به دلیل عملکرد نامناسب سازمان دچار ضررهای غیر قابل جبران نشود. حال با بیان یک مثال ساده اهمیت ارزیابی ۳۶۰ درجه را بیان می کنیم.

ایا تا بحال برای شما پیش آمده که برای خرید یک وسیله الکترونیکی از طریق فروشگاه های آنلاین به نظرات استفاده کنندگان اهمیت دهید و خرید خود را قطعی یا کنسل کنید. حال تصور کنید که هنگام باز کردن کالای مورد نظر و مطالعه مشخصات و ویژگی های آن در سایت اینترنتی به قسمت نظرات کاربران بروید و متوجه شوید که تنها یک کاربر نظر خود را درج کرده و یا اینکه کل نظرات توسط یک نفر درج شده است خوب در این شرایط واکنش شما چیست و ایا امکان این وجود دارد که تنها به نظر یک شخص اعتماد کرد و خرید خود را انجام داد؟

حال همین مثال را برای یک سیستم کسب و کار در نظر بگیرید اگر در این سیستم مدیر تنها نظر خود را برای کارمند خود بیان کند آیا امکان تصمیم گیری در این شرایط در خصوص عملکرد کارکنان وجود دارد؟

آیا می توان تنها به نظر مدیر اکتفا کرد و عملکرد کارکنان را ارزیابی کرد؟

این رای تا چه حد در تصمیم گیری  جمع بندی تصمیم نهایی موثر است؟

زمانی می توان به داده های جمع آوری شده از پرسشنامه ارزیابی اکتفا کرد  که توسط منابع مختلفی از جمله مدیران، همکاران، سرپرستان، زیر دستان، مشتریان و خود فرد جمع آوری شده باشد و از این داده های معتبر و همه جانبه برای شناسایی نقاط قوت و ضعف اعضای سازمان استفاده می شود.

از پرسشنامه ارزیابی ۳۶0 درجه برای سنجش مدیران هم استفاده می شود.

اهداف مهم پرسشنامه ارزیابی 360 درجه

همانطور که از توضیحات پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه پیداست تمام تلاش و هدف این پرسشنامه این است که تنها به نظر یک شخص برای سنجش عملکرد نیروی انسانی اکتفا نشود و این امکان در اختیار تمام کارمندان مجموعه قرار داده شود تا هم تیمی های خود را مورد سنجش قرار دهند. همچنین با انجام این ارزیابی در سازمان، آگاهی لازم در خصوص مهارت ها و رفتارهای مطلوب در داخل سازمان بالا می رود و این موضوع باعث می شود تا کارکنان وظایف و ماموریت های خود را موفق تر انجام دهند. در پرسشنامه ارزیابی افرادی که برای مشارکت در پرسشنامه انتخاب می شوند باید با فردی که مورد ارزیابی قرار می گیرد در ارتباط باشند. امروزه پرسشنامه ها را به صورت الکترونیکی طراحی می کنند که ارزیابی و انتشار آن ها بسیار آسانتر است. هدف دیگری که این پرسشنامه دنبال می کند بررسی نقاط قوت و ضعف کارکنان است و بعد از ارزیابی راهکارهایی به آن ها داده می شود تا پیشرفت مجموعه بیشتر از قبل شود.

همانطور که از توضیحات پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه پیداست تمام تلاش و هدف این پرسشنامه این است که تنها به نظر یک شخص برای سنجش عملکرد نیروی انسانی اکتفا نشود و این امکان در اختیار تمام کارمندان مجموعه قرار داده شود تا هم تیمی های خود را مورد سنجش قرار دهند. همچنین با انجام این ارزیابی در سازمان، آگاهی لازم در خصوص مهارت ها و رفتارهای مطلوب در داخل سازمان بالا می رود و این موضوع باعث می شود تا کارکنان وظایف و ماموریت های خود را موفق تر انجام دهند.

در پرسشنامه ارزیابی افرادی که برای مشارکت در پرسشنامه انتخاب می شوند باید با فردی که مورد ارزیابی قرار می گیرد در ارتباط باشند. امروزه پرسشنامه ها را به صورت الکترونیکی طراحی می کنند که ارزیابی و انتشار آن ها بسیار آسانتر است. هدف دیگری که این پرسشنامه دنبال می کند بررسی نقاط قوت و ضعف کارکنان است و بعد از ارزیابی راهکارهایی به آن ها داده می شود تا پیشرفت مجموعه بیشتر از قبل شود.

کاربرد پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه یا MSF

در سال های اخیر پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه به صورت اینترنتی برای سازمان های بزرگ و کوچک انجام می شود. قدرتمندترین ابزاری که در حال حاضر عملکرد نیروی انسانی را ارزیابی می کند ارزیابی ۳۶۰ درجه یا MSF می باشد. اصلی ترین موارد استفاده از این پرسشنامه ارزیابی کارکنان و مدیران مجموعه های تجاری، تولیدی و … است. به طور کلی هدف این است که از همان ابتدای شروع نحوه کار با پرسشنامه به درستی آموزش داده شود و اجرای آن با دقت بالایی انجام شود.

محدودیتی برای استفاده از این پرسشنامه در سازمان های مختلف وجود ندارد و به صورت منظم می توان عملکردها را مورد ارزیابی قرار داد تا بتوان نقاط ضعف سازمان را کاهش داد و آن ها را به نقاط قوت تبدیل کرد.

مزایای پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه

هر سازمانی که از پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه در سیستم عملکرد استفاده کند قطعا به مزایای بی شماری دست پیدا می کند. پیاده سازی این فرآیند پیامدهای مثبتی به دنبال دارد که در زیر به برخی از این مزایا اشاره می کنیم.

دریافت بازخوردهای دقیق تر از منابع بیشتر: همانطور که در تعریف این پرسشنامه هم بیان کردیم نمی توان تنها به نظر یک نفر اکتفا کرد و یک کارمند را ارزیابی کرد بلکه باید مجموعه ای نظرات مدیران، کارکنان، مشتریان، سرپرستان و … را جمع آوری کرد تا از طریق آن ها بتوان به یک نظر قطعی رسید و کم کم شاهد پیشرفت شد.

بهره بردن از نظرات افراد مختلف و بازخوردهای بیشتر سبب می شود تا فرد ارزیابی شونده بتواند نقاط قوت خود را تقویت و نقاط ضعف خود را بهبود ببخشد و با داده های بدست آمده آگاهی خود را در حوزه کاری خود بالا ببرد.

پیشرفت و ارتقای سازمان: زمانی که از ارزیابی ۳۶۰ درجه استفاده می شود اعضای سازمان طریقه کار کردن و تعامل صحیح را یاد می گیرند و حس مسئولیت پذیری بیشتری با هم خواهند داشت. از آنجا که کارکنان در جریان ارزیابی های این چنینی قرار دارند سعی می کنند تا عملکرد خود را بهبود ببخشند تا قضاوت های کارکنان در مورد آن ها مثبت باشد در نتیجه سازمان به قله های بالاتری ارتقاء پیدا می کند. دقیق بودن ارزیابی: زمانی که ارزیابی را تنها برای یک کارمند به کار می برند بازخورد بیشتر و نتیجه بهتری کسب می شود. استفاده از روش هایی که ارزیابی  کل سازمان را یکجا انجام می دهند داده های مفیدی به دست نمی اید اما در ارزیابی MSF می توان تک تک مدیران و کارکنان را جداگانه ارزیابی کرد و پیشرفت موثرتری را شاهد بود.

کاهش پیدا کردن موارد تبعیض در ارزیابی

زمانی که در یک سازمان به ارزیابی عملکرد تمام کارمندان پرداخته می شود و در این ارزیابی از جنبه های مختلف و نظر افراد مختلف استفاده می شود در نتیجه میزان تبعیض به حداقل می رسد و افراد سعی می کنند به دور از کدورت شخصی تنها ملاک ارزیابی را عملکرد فرد قرار دهند.

بهبود خدمات رسانی به مشتری: زمانی که کارمندان و مدیران بازخوردهای مثبتی از خود دریافت می کنند عملکرد خود را بهبود می بخشند. تلاش برای کسب رضایت مشتری باعث بالا رفتن اعتماد کارگران خواهد شد‌.

یافتن نقاط ضعف و قوت آموزشی: زمانی که نقاط ضعفی در سازمان مشاهده شد راهبرد ارزیابی ۳۶۰ درجه می تواند آموزش های لازم با اطلاعات مفید ارائه دهد تا نواقص به طور کامل رفع شود.

تدوین شیوه های مدیریتی جدید: زمانی که در یک سازمان بین کارمندان و کارکنان مشکلاتی پیش بیاید مدیریت مجبور است تا آن‌ها را سازماندهی و حل و فصل کند.  مدیران می توانند شیوه مدیریتی کارکنان را به کار ببرند.

به طور کلی هر شرکتی که از این پرسشنامه استفاده کرده است در واقع داده های دقیقی به دست آورده است. از طریق این داده ها می توان رفتار،  مهارت ها و توانمندی های خود را پیدا کرد و ضمن درک جایگاه خود ، انگیزه مضاعفی برای پیشرفت بیشتر و عملکرد بهتر در سازمان به دست آورد.

آموزش نحوه انجام پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه

در پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه سوالاتی به صورت تخصصی طراحی می شود. محور اصلی سوالات سنجش مهارت های مدیریتی، مهارت‌های فنی، ویژگی‌های اجتماعی و ویژگی‌های شخصیتی می باشد. پرسش هایی در قالب طیف لیکرت که مقیاس اندازه گیری یک تا ۵ دارد در این پرسشنامه گنجانده می شود به طور مثال توانایی کارمند در حوزه فناوری در چه سطحی قرار دارد و شما از یک تا ۵ به او امتیاز می دهید.

پارامترهایی که در این پرسشنامه ها با هدف سنجش گنجانده می شود شامل کیفیت کار، دانش شغلی، درک از بهره‌وری، مهارت‌های ارتباطی، خلاقیت، تعهد و درک از میزان تحقق اهداف کاری می باشد البته می توان این پارامترها را زیاد یا کم کرد و پارامترهای تخصصی تری به پرسشنامه اضافه کرد.

نکات مهم در خصوص پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه

در زیر به نکاتی اشاره می کنیم که در طراحی پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه باید لحاظ شود.

قبل از شروع ارزیابی ۳۶۰ درجه بهتر است از آمادگی کارکنان و مدیران اطمینان حاصل کرد.

داده هایی که از طریق این شیوه جمع آوری می شوند محرمانه خواهند بود. فرد در بیان اظهارات خود باید آزادی بیان داشته باشد و شرایط به نحوی باشد که اطلاعات محرمانه جمع آوری شود و کارکنان بتوانند در هر دوره بیشتر اعتماد کنند.

از آنجا که تمام اطلاعات دریافتی در سایه آزادی بیان به دست می آید پس اعتماد کارکنان منجر به شکوفا شدن و رسیدن به نقطه موفقیت خواهد شد.

زمانی که داده های پرسشنامه را جمع آوری کردید باید بلافاصله نتایج  فیدبک را در سیستم مدیریت به کار گرفت. از آنجا که مهارت های فردی در این پرسشنامه پر رنگ تر می شوند پس تداوم این امر سبب پیشرفت کارکنان خواهد شد.

• در ارزیابی از طریق این پرسشنامه ها شاخص های مشخصی وجود دارند که باید داده های دریافتی را با این شاخص ها مطابقت داد.
• زمانی یک سازمان موفق خواهد شد که اهداف سازمان هم جهت با توسعه کارکنان باشد.
• هر داده ای که از افراد شرکت کننده در ارزیابی جمع آوری می شود باید دارای یک سری مشخصات باشد تا بتوان از آن برای بهبود عملکرد کارکنان استفاده کرد. پس بازخوردهای دقیق سازنده و کاربردی گامی موثر در رسیدن به هدف سازمان می باشد.
• اگر همزمان بتوانید بر روی نقاط قوت و ضعف تمرکز کنید به نتایج مورد انتظار دست خواهید یافت. پس سعی نکنید با کنکاش در نقاط ضعف کارکنان به دنبال تغییر در آن ها باشید.
• افرادی که در ارزیابی از آنها کمک گرفته می شود باید برای وقت و انرژی شان که صرف این کار می کنند احترام قائل شد. زمان یک نکته موثر و مهم است. اگر پرسشنامه زمان زیادی از فرد بگیرد قطعا با بی میلی  آن را پاسخ می دهد به طور طبیعی بهتر است که هر پرسشنامه حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه زمان ببرد. در تحلیل پرسشنامه هایی که داده های به دست آمده زیاد است باید دقت زیادی به کار گرفت تا دچار سردرگمی نشوید. در پایان اگر شما حد تعادلی برای تعداد سوالات داشته باشید با انبوهی از داده های غیر کاربردی مواجه نخواهید شد.
• تنها به سوالات بسته اکتفا نکنید و قسمتی از پرسشنامه را به سوالات باز اختصاص دهید.
• قبل از پیاده سازی پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه بهتر است موانع موجود بر سر راه ارزیابی را رفع کنید از تجربیات سازمان هایی که از این ارزیابی استفاده کرده اند کمک بگیرید و سعی کنید با یک برنامه ریزی اصولی قدم در این راه بگذارید. هر چه کار شما درست تر پیش برود پیشرفت بیشتری را مشاهده خواهید کرد.

شما می توانید پرسشنامه ارزیابی 360 درجه خود را در اول فرم ایجاد کنید: